De Groene GZB

Een zendingsorganisatie die zich bezighoudt met voedselverspilling, dat moet je even uitleggen.
We zijn een zendingsorganisatie die wereldwijd werkt, meestal met lokale kerken. En zo is dat ook begonnen in Albanië. We werken met mensen die daar wonen, met lokale mensen. En die mensen hebben het initiatief getoond om een voedselbank te beginnen en gevraagd of wij daarin mee willen doen. Dat willen we van harte, maar voor ons is het wel nieuw inderdaad dat we ons richten op voedsel. Meestal gaat het over geestelijk voedsel, maar deze keer gaat het echt over appels en peren. En dat is ook wel anders. Maar dat is ook ontstaan door wat je eerst noemde: er is ontzettend veel honger in Albanië. Als mensen een inkomen hebben in Albanië, geven ze een heel groot deel uit aan eten.

En is het eten ook duur daar? Hoe moet ik me dat voorstellen?
Nou, in verhouding is het duur als je ziet wat mensen verdienen. Ik las dat 15 procent van de bevolking onder de armoedegrens leeft, dus van 1 dollar per dag. Nou, voor een Europees land is dat gigantisch. En ik denk ook dat je met 2 dollar per dag echt niet kunt rondkomen. Dus dan heb je de absolute aantallen van armoede. Maar van 2 dollar per dag zou je in Nederland ook geen fatsoenlijke maaltijd kunnen kopen. En je moet dan ook de andere vaste lasten nog betalen. Dus er is echt sprake van honger in Albanië. De voedselbank springt daarop in. Zij vinden overal overgebleven voedsel. Het is niet als in Nederland dat je dat even bij de Albert Heijn ophaalt. Je gaat daar echt naar de producent of naar de markt, waar het overblijft. Dus het zijn ook verse producten: groente en fruit vaak.

Want er is dus ook voedselverspilling? Dat vind ik zo apart aan dit verhaal. In hetzelfde land honger en voedselverspilling.
Ja, dat komt dus waarschijnlijk doordat mensen geen goede markt hebben voor hun producten. Het komt niet op alle plaatsen waar het moet zijn. En wij zijn er in ons land heel goed in om voedsel te bewaren. Om het zo voor te bereiden dat je het een tijd kunt bewaren. Maar dat is ook niet in elk land hetzelfde. Als je in Albanië een product koopt dat vers is, kan het zomaar zijn dat je dat geen 3 weken kunt bewaren. In Nederland weten we hoe je een aardappel zo moet bewerken dat ‘ie niet meteen ontkiemt, maar dat je ‘m veel langer kunt bewaren. Dat voedsel dat overblijft, wordt opgehaald door de voedselbank. De voedselbank verspreidt het op verschillende manieren. Ze brengen dat naar gaarkeukens; dan maken ze er maaltijden van en die maaltijden zijn dan voor instellingen bijvoorbeeld of voor daklozen. Maar ze geven het eten ook in pakketten aan gezinnen. Dat is één taak die ze hebben: het eten ophalen en uitdelen. Maar ze geven ook les op scholen over gezonde voeding. Dat is ook belangrijk. Want wat er veel overblijft, is groente en fruit, maar als je niet de gewoonte hebt om groente en fruit te eten, mag je dat ook leren. Wat is gezonde voeding?

Waarom blijven groenten en fruit over?
Ik denk doordat mensen dat niet altijd als eerste optie zien. Dat zie je wel in meer landen: dat mensen gewend zijn aan een bepaald eetpatroon, bijvoorbeeld veel koolhydraatrijk eten en weinig groente, omdat groente ook weer duurder is om aan te schaffen. Maar het is wel belangrijk om te kijken van: hoe ziet je maaltijd eruit? De ouderwetse Schijf van Vijf zeg maar.

Die moet je echt introduceren dan?
Ja. Dus wat dat betreft zijn die lessen heel belangrijk op school. Om te leren wat een gezonde maaltijd is, wat gezonde voeding is. Er wordt ook aan mensen geleerd hoe je zelf voedsel kunt produceren. Zaaien, hoe doe je dat? En wat zaai je dan? Er wordt eigenlijk van alles ondernomen. En ik vind het zelf heel mooi dat je niet alleen het voedsel ophaalt, maar dat er ook gaarkeukens aan verbonden zijn. Dat je ziet dat juist de groepen die het zo nodig hebben – instellingen met bejaarden of gehandicapten bijvoorbeeld – dat daar die maaltijden terechtkomen. Het is echt een dubbel doel. Aan de ene kant help je het milieu door voedselverspilling tegen te gaan. Aan de andere kant help je ook echt de behoeftigen. Dat past heel goed bij ons als GZB.

Bijzonder dat je ziet dat het zo breed verschil maakt in Albanië. Want als je dat nu eens zou moeten zeggen, wat maakt het voor verschil?
Nou, ik denk als je het op die manier klein maakt, is dat voor sommige mensen echt het verschil tussen honger en geen honger. Het is voor mensen echt het verschil tussen een maaltijd krijgen of geen maaltijd krijgen. Dat is echt een groot verschil. En het is een groot project. De voedselbank zit in verschillende grote steden. Ze hebben ook verschillende groepen waar ze naar uitreiken: daklozen, instellingen met gehandicapten, bejaarden of kinderen. En ook juist aan de andere kant die hele praktische les hoe je zelf groente kan verbouwen. Daarmee ondersteunen ze gezinnen. Het is een heel groot publiek wat zij bedienen.

Volgens mij vind jij het fantastisch dat het zo productief is. Ik zie dat ook aan je gezicht. En dat krijg je allemaal in Nederland mee als jij op kantoor werkt. Is dat dan ook iets waarvan je denkt: dat kunnen we ook toepassen in andere landen?
We hebben een programma bij de GZB: de Groene GZB. Dat programma is ontstaan vanuit het idee dat we meer moeten zorgen voor de schepping. En dan is het leuke dat we werken met allemaal lokale kerken wereldwijd. Elk land is anders. Elke kerk is anders. En de behoefte per land is anders. In Albanië zie je dat de honger echt de nood is, maar ook dat dat voedseloverschot er is. Dus die twee komen samen in dat project. Je ziet bijvoorbeeld in een ander land, zoals in Malawi, dat daar ontbossing een enorm probleem is. Daar zijn we met de kerk begonnen met bomen planten. Van dat project word ik net zo enthousiast. Want het is ook echt geweldig dat de jongerengroep daar bomen is gaan planten en die verzorgt. Ook hebben die jongeren nagedacht hoe je anders kunt gaan koken zodat je minder hout gebruikt, dus dat die bomen ook langer blijven staan. Dat heeft ook zoveel impact. Het project werkt volgens mij omdat het past bij wat er nodig is in die situatie. En dat is ook in Albanië. Daar is het nodig dat er iets wordt gedaan tegen voedselverspilling en aan het voedseltekort. En dan zie je dat het werkt. Dat is het mooie aan dit soort projecten. Je kijkt met een lokale partner naar een oplossing die passend is.