Rik en Caroline Mager
De opleiding van Rwandese predikanten
Net als in Nederland liggen ook in Rwanda de ambten onder vuur en dan met name de opleidingseisen voor predikanten en andere leiders in de kerk. Toen ik in 2017 in Rwanda aankwam viel ik min of meer met de neus in de boter.
De toenmalige bisschop Nathan Amooti had de GZB weliswaar om een theologische trainer gevraagd, maar hij had zelf niet precies helder wat hij van mij verwachtte. Het eerste jaar heb ik mij vooral georiënteerd. Ik preekte in iedere van de 35 parishes van onze diocese en bezocht andere dioceses in Rwanda om te zien hoe zij daar theologische training vorm gaven. Onderzoek wees uit dat toen ongeveer 80% van de predikanten en catecheten in Cyangugu geen formele theologische opleiding genoten had. Catechisten zou je kunnen omschrijven als ouderlingen met preekbevoegdheid. De meesten zijn alleen naar de basisschool geweest. De mensen zijn catechist en daarna predikant geworden omdat ze vaak de eerste lokale bekeerling van een evangelist waren.
De Anglicaanse kerk in Oost-Afrika is vanouds heel sterk gevormd door de charismatische en pinker revival waardoor er veel nadruk ligt op gebed en manifestaties van de Heilige Geest, en minder op studie en reflectie. In de jaren ’30 van de twintigste eeuw vond in noordoost Rwanda de Oost-Afrikaanse Opwekking plaats die een enorme invloed had en heeft op de ontwikkeling van de kerk in dit deel van Afrika. Een gevolg was dat er een enorm gebrek aan kennis is en mensen makkelijk beïnvloed kunnen worden.
Rik Mager is getrouwd met Caroline. Uitgezonden door de GZB, wonen zij sinds 2017 in Rwanda. Lees hier meer over hun werk en drijfveren. De partnerkerk waar zij mee werken is de Anglicaanse kerk van Cyangugu diocese (bidom), die sinds 2019 geleid wordt door bisschop Francis Karemera. Naast zendingspredikant in de PKN is Rik ook officieel bevestigd als priester in de Anglicaanse kerk
"Onderzoek wees uit dat toen ongeveer 80 procent van de predikanten en catecheten in Cyangugu geen formele theologische opleiding genoten had."
Als antwoord startten wij in maart 2018 de Theologische School voor pastors en catechisten. We ontwierpen een curriculum voor zes modules van elk een maand verdeeld over twee jaren. Al op de eerste dag werden onze lessen stilgelegd, omdat de burgemeester langskwam. In de periode vanaf maart 2018 zijn er duizenden kerken door de Rwandese overheid gesloten. Dat had deels te maken met de slechte onderhoudsstaat van veel kerkgebouwen. Er was een wildgroei aan kerken. Het predikantschap was een verdienmodel en iedereen kon zichzelf tot predikant, bisschop of apostel benoemen maar de gemeenteleden bleven berooid achter. De Rwandese overheid ging opleidingseisen aan de predikant stellen. Van elke gerespecteerde functie in de samenleving, zoals lokale leider, onderwijzer, arts of verpleegkundige, wordt verwacht dat de persoon een diploma of graad heeft die bij die taak past, maar nu gold dat ook voor de predikant. De eis is dat een predikant een kerk mag leiden als hij minimaal een bachelor graad in theologie heeft. Of een bachelor degree in een andere studie en daarnaast een post-graduate diploma in theologie.
Persoonlijk vind ik het niet goed dat de overheid de kerk voorschrijft hoe zij zichzelf moet organiseren. Er zou scheiding van kerk en staat moeten zijn. Anderzijds is het zo dat een kerk die haar eigen evangelie serieus neemt de opleiding van haar predikanten ook serieus moeten nemen. Waarom bedenkt de overheid wat voor de kerk vanzelfsprekend had moeten zijn? Waarom staat een zichzelf respecterende kerk een situatie toe waarin de tieners en de jeugd toegang tot Engelstalige literatuur hebben en meer weten dan de archdeacon of priester die hen leidt.
Deze nieuwe eis bracht de kerk in Rwanda in zeer grote problemen. De Anglicaanse kerk van Cyangugu zou min of meer onthoofd worden van haar leiderschap. De religieuze leiders van het land, waaronder de Anglicaanse bisschoppen, hebben toen met de overheid onderhandeld. Er zou een “genadetijd” van vijf jaar tot 2023 komen. De kerk kreeg vijf jaar om zich op de nieuwe situatie voor te bereiden. Een deadline die er nu heel snel aankomt.
.jpg?width=575&crop=0%2C0%2C4160%2C3120&mode=crop&format=jpeg&dpr=1.0&signature=b7cf21ef97e8d51a9a3ec8401ea9270281a0a9dc)
"Deze nieuwe eis bracht de kerk in Rwanda in zeer grote problemen. De Anglicaanse kerk van Cyangugu zou min of meer onthoofd worden van haar leiderschap."
De Anglicaanse kerk in Rwanda heeft als antwoord hierop in Kigali een eigen universiteit gesticht: de East-African Christian College (EACC) waar een bachelor of postgraduate diploma in theologie behaald kan worden. Vier predikanten die wel de middelbare school hebben afgerond zijn daar naartoe gestuurd. Cyangugu diocese zelf heeft de Theologische School waar mensen studeren die tussen de wal en het schip dreigen te vallen. Het zijn predikanten en catechisten die al jaren in de kerk werkzaam zijn en de ruggengraad van de kerk vormen, maar die niet toegelaten kunnen worden tot de universiteit. We onderwijzen naar het beste van ons vermogen, en hopen dat als de eisen straks echt gaan gelden, dat ze op een of andere manier toch dienstbaar kunnen blijven voor de kerk van Jezus Christus.
Het is de bedoeling dat de Theologische School van Cyangugu straks een filiaal van EACC gaat worden waar een bachelor of diploma in theologie aangeboden wordt voor mensen die hier in de buurt wonen. Daarnaast gaat de Theologische School als een soort Hydepark functioneren waarin kerkleiders permanent getraind en onderwezen worden in alle mogelijke onderwerpen die te maken hebben met leiderschap, evangelisatie, discipelschap en ontwikkeling. Het is voorrecht om zo mee te bouwen aan Christus’ kerk in Rwanda.
