Eten!

Een paar weken geleden kwam een van onze jongens thuis met een vraag: ‘Waarom vragen ze hier altijd wat we hebben gegeten?’ ‘Ja’, reageerde de ander vervolgens, ‘ze willen heel vaak weten of we al ontbijt hebben gehad of nog niet! Waarom is dat mama?’ Dit brengt mij bij het onderwerp van dit blog: eten!

Ik denk dat het in Indonesië het belangrijkste onderwerp van de dag is. ‘Eten!’ Er worden allerlei recepten uitgewisseld. Er wordt flink nagedacht over menu’s. Er wordt uitgebreid gekookt. En er wordt heel veel gegeten.

Irritant

Het valt mij zelf ook weer op sinds we terug zijn in Indonesië dat heel veel gesprekken met eten te maken hebben. Ook aan mij wordt regelmatig de vraag gesteld: ‘Heb je al gekookt of nog niet?’ Of ‘Wat eten jullie vandaag?’ Ik heb deze vragen heel lang best wel irritant gevonden (en heel af en toe nog). Waarom? Omdat ik me als vrouw in een hoekje (lees: keuken) voel geduwd worden. Zo van, je enige recht als vrouw is het aanrecht. Begrijp me goed, er is natuurlijk niks mis met de keuken. Ik mag zelf ook graag koken en nog liever bakken, maar dit is niet het enige dat ik graag doe. Bovendien maakt de vraag me een beetje onzeker, omdat ik koken in Indonesië soms nog wat ingewikkeld vind. Ik heb nog geen automatische piloot en moet geregeld recepten zoeken of mijn schoonmoeder of -zus bellen. Verder gaan de keuken en mijn soms ongeduldige karakter slecht samen. Want koken in Indonesiëkost gewoon veel tijd. Terwijl Nederlanders wereldwijd gezien heel kort koken. Hier zijn bijvoorbeeld geen voorgesneden groenten te vinden, mocht je een keer een snelle hap willen. Gelukkig zijn er wel altijd warungs -kraampjes langs de weg- met lekker eten, mochten we een keer haast hebben.

Je zou dus kunnen zeggen dat de irritatie veel zegt over mijn eigen Nederlandse achtergrond en ook over mijn eigen persoontje.

Body shaming?

Over eten gesproken. Ik moest er van de jongens bij zeggen dat zij het vervelend vinden dat er vaak een link wordt gelegd tussen eten en hun postuur. De een is slank gebouwd, de ander breed. Tegen de een wordt gezegd: ‘Eet eens wat meer!’ ‘Schep nog eens wat op!’ En tegen de ander: ‘Jij bent dik, je moet niet zoveel eten. Hoeveel kilo weeg jij? Mijn dochter weegt zoveel kilo’.

Hier in Indonesië wordt het lichaam vaak publiekelijk bekritiseerd. Je mag hardop je mening geven over iemands lijf. Je zou het ‘body shaming’ kunnen noemen. Vooral als je dat niet gewend bent, kan het onprettig zijn. Ik ben er nog niet over uit of het nu een gewoonte is waar je langzamerhand aan went en je op een gegeven moment weinig meer doet of dat je er negatieve psychische en/of lichamelijke gevolgen van kunt ondervinden. Ik neig tot nog toe naar het laatste, maar misschien moet ik het eens met een paar mensen bespreekbaar maken.

Koloniaal

Wat ik zelf vervelend vind, is als mensen denken dat ik helemaal niet KAN koken! Dat komt nog wel regelmatig voor. ‘Kookt u echt zelf mevrouw?’ ‘Ja, duh!’, denk ik dan. Waarom zou men denken dat ik niet kan koken?! Is het omdat ik Nederlander ben en ze denken dat ik niet over weg kan met de Indonesische keuken... Is het omdat ik een witte neus heb en witte mensen niks in het huishouden zouden doen...?

Waarschijnlijk is het een combinatie van factoren. Wat ik wel weet is dat veel mensen denken dat de meeste Nederlanders niet zelf koken of het huishouden doen, maar daar iemand voor aan het werk hebben. Als ik hier goed over nadenk, dan is dat wellicht nog een oud koloniaal beeld van witte mensen. Een beeld dat diep zit, maar die ik heel graag wil corrigeren.

Gemeenschap

Maar voor alle duidelijkheid: als het over eten in Indonesië gaat, is echt niet alleen maar vervelend, irritant of lastig hoor! Het is ook gewoon erg lekker! Ik ben juist blij dat heel veel activiteiten hier gepaard gaan met eten. Om eens wat te noemen...

- Na de wekelijkse Bijbelstudie is er een maaltijd.

- Na bijzondere kerkdiensten is er een liefdesmaaltijd.

- Bij een uitnodiging van een huwelijk wordt er een maaltijd gestuurd.

- Op een huwelijksreceptie krijg je niet alleen drinken met wat lekkers, maar een hele maaltijd.

- Het komt regelmatig voor dat ik helemaal niet hoef te koken, omdat iemand weer een maaltijd langs brengt. Heerlijk!

Als je het mij vraagt, is ‘Eten’ dé taal van de liefde in Indonesië. Daar draait het leven om. Belangrijke culturele waarden gaan er schuil achter eten. Het draait niet alleen om de rijke kruiden of een voedzame maaltijd, maar vooral om de waarde van gemeenschap en samen. Samen koken, samen zijn, samen delen en dankbaar zijn.

Heilig Avondmaal

Het is niet toevallig dat ook in de kerk een belangrijk sacrament, het Heilig Avondmaal, de vorm heeft van een maaltijd. Aan tafel met de levende Heer mogen we gemeenschap ervaren met Zijn lichaam en bloed, met elkaar, Gods koninkrijk en met de wereldwijde kerk. Gods vergevende liefde wordt geproefd aan tafel.

Tot slot

Sjonge, wat voor praktijken en gedachten het onderwerp ‘Eten’ wel niet kan oproepen. Je zou er bijna trek van krijgen! Het is ook interessant om eens na te denken wat eten in Nederland, voor jou persoonlijk, jouw gezin of kerk betekent.

Aan onze jongens leggen we in elk geval uit dat eten in Indonesië draait om gemeenschap en verbinding. Ook al zijn er aspecten rondom eten die vragen oproepen, eten is vooral dé Indonesische taal van de liefde.