Leendert en Nelleke Wolters
Gemeentevernieuwing in Hrádek
De laatste jaren zoeken protestantse kerken in Tsjechië naar vernieuwing van het geestelijk leven in hun gemeenten. Omdat wij daarbij willen helpen en -van willen leren, bezochten we in december de gemeente in Hrádek. Wie naar vernieuwing verlangt, moet zijn geschiedenis kennen. Bij dominee Josef zijn we daarvoor aan het goede adres; hij vertelt graag.
Een zegen voor de regio...
Hrádek ligt bij de Poolse grens. De bergen en bossen zijn er ruig en het werk in de ijzermijnen was zwaar. Na de eerste wereldoorlog woedde er nog een klein burgeroorlog. Er werd in die tijd veel gedronken. ‘Onze kerk komt voort uit de Luthers-piëtistische beweging,’ vertelt Josef, ‘maar in het begin van de twintigste eeuw vond hier een grote opwekking plaats. Honderden mensen kwamen tot geloof en hun leven veranderde dramatisch. Ze zworen alcohol af’.
Dominee Josef laat een foto zien van een krantenpagina uit 1927, die voor twee-derde gevuld is met aankondigingen van Bijbellezingen in de regio. ‘Overal vormden zich kleine zelfstandige groepen die bijeen kwamen om de Bijbel te lezen, te bidden. Vaak waren er ook woorden van profetie. Huisgodsdienst was een belangrijk element in het leven van de gelovigen.’ Maar in de arme regio werd door de gelovigen ook elke dubbeltje omgekeerd om een kerk te bouwen en veel aan diaconaat te doen.
"Honderden mensen kwamen tot geloof en hun leven veranderde dramatisch. Ze zworen alcohol af."
…én voor de kerk in de rest van Tsjechië
Hij heeft nog meer oude foto’s. De mannen en jongens in zwarte pakken, de vrouwen in lichtgekleurde jurken, gescheiden door het gangpad in de kerkzaal. ‘Lange tijd werden de voorgangers niet betaald,’ vervolgt hij zijn verhaal, ‘maar in de consistorie spraken de ouderlingen met elkaar af “wie er een woord had voor de gemeente”. Dit is pas enkele decennia geleden afgeschaft, omdat het voor de jeugd soms te verwarrend was. De één sprak over oordeel, de ander over genade…’
Na de communistische coupe van 1948 in Tsjechoslowakije, wordt de gemeente voor de keuze gesteld: zichzelf opheffen of aansluiting zoeken bij een kerkgenootschap. ‘En zo kwamen we dus in de Církev Bratrská (Kerk van de Broeders) terecht. Dat was aanvankelijk niet makkelijk: we hadden verschillende theologische inzichten, met name rondom de gaven van de Heilige Geest. Maar in de jaren daarna zijn er wel twintig mannen uit onze gemeente predikant geworden in allerlei gemeenten in Tsjechië.’
Verlangen naar vernieuwing
Omdat de gemeente voortkomt uit de opwekkingsbeweging, weet ze wat vernieuwing brengen kan. En tegelijk leidt dat tot enige aarzeling, alsof ze in een niemandsland tussen het oude en het nieuwe verkeren. Dominee Josef spreekt over Nehemia: ‘Bij aankomst in Jeruzalem deed hij drie dagen niets. Pas toen ging hij op onderzoek uit. Ook wij verkeren in die fase van biddend zoeken naar Gods wil voor ons als gemeente. Maar we geloven ook dat we opnieuw velen tot zegen mogen zijn’.
Deze column verscheen eerder in het Reformatorisch Dagblad.
