Vasten en feesten in Praag

We ontdekten dat in de periode naar Aswoensdag in veel dorpen dan ook een Zabijačka wordt georganiseerd, een traditionele varkensslacht. Een deel van het vlees wordt bewaard, maar de Tsjechen houden ook van verse worst met bier. Met een optocht, muziek en verklede kinderen krijgt de Masopust op die manier meer iets van een carnavalsviering. Met de voortschrijdende secularisatie is er echter weinig meer te merken van het echte ‘laten staan van vlees’, het vasten in de weken voor Pasen. En in Praag blijven de kraampjes lekker een paar weken staan. Voor de toeristen.

Een woestijnperiode

In de protestantse traditie is er een ander woord in zwang: Poušť – verlatenheid. Eigenlijk wordt het vooral gebruikt voor woestijn. Het doet een beetje denken aan de veertig dagen die Jezus in de verlatenheid doorbracht.

En hoewel zelfs het woordenboek niet op de hoogte is dat het woord Poušť ook wordt gebruikt voor vasten, wordt het door evangelikale gelovigen wel gepraktiseerd, zij het meestal op individuele basis. In onze gemeente spraken we er bijvoorbeeld over in onze triade, de minigroepjes voor discipelschap. We vroegen elkaar: hoe geef jij vorm aan deze vastenperiode? Sommigen laten alcohol staan, anderen leggen hun telefoon terzijde, maar er zijn er ook die in de stille week een volledig vasten houden.

Burčák

Nog niet zo lang geleden stonden we ook in een thematische kerkdienst stil bij vasten. De voorganger sprak over Matteüs 9, waar de discipelen van Johannes de Doper aan Jezus vragen stellen over vasten. Het is een oprechte vraag, en dus doet Jezus’ antwoord er toe. Ook voor ons.

En Hij is helder: tijdens de bruiloft, zolang Hij zelf op aarde is, is er geen reden om te vasten. ‘Maar er komt een dag dat de bruidegom bij hen wordt weggehaald, dan zullen ze vasten’. Jezus gebruikt vervolgens twee beelden, waarvan er één zeer sprekend is in de Tsjechische cultuur: ‘Evenmin giet men jonge wijn in oude leren zakken. Anders scheuren de zakken, dan wordt de wijn verspild en gaan de zakken verloren. Maar gaat de jonge wijn in nieuwe zakken, dan blijven beide behouden.’

Pas toen wij naar Tsjechië verhuisden, begrepen we dit beeld. Elk najaar wordt er namelijk Burčák verkocht; een jonge, nog gistende wijn. Je moet de fles een paar keer per dag opendraaien, om de gassen te laten ontsnappen, anders explodeert de fles. Om die reden deed men in de tijd van Jezus de Joodse Burčák in jonge dierenhuiden, die nog flexibel waren en niet scheurden door de opbouwende druk van de jonge wijn. Jezus’ punt: Nu Ik op aarde ben is er geen reden tot vasten, net zo min als nieuwe wijn niet in oude zakken hoort.

Alreeds-nog niet: feesten en vasten

De voorganger vervolgde. Maar Jezus zegt ook dat er een tijd van vasten volgt voor Zijn discipelen. Die tijd is nu. Als we ons hart onderzoeken en de wereld in ogenschouw nemen, dan snakken we naar Jezus’ wederkomst. Dus is het gepast dat we vasten. Het is een manier om uitdrukking te geven aan dat verlangen. Tegelijkertijd geloven we dat Jezus in Geest nog steeds helemaal bij ons is, en die vreugde mogen we tot uitdrukking brengen door te feesten.

In deze ‘alreeds-nog niet’ tijd is er dus een gebod tot vasten en tot feesten. Beide mogen we doen als een geestelijke discipline. Alleen of als gemeenschap.