God en wijn zijn heilzaam voor de zieken in Beaune

Op de terugreis van mijn verlof in Nederland naar het Franse zuiden geef ik mezelf altijd een culturele pauzestop cadeau. Dit keer was dat in de mooie stad Beaune, waar ik het indrukwekkende monumentale armenziekenhuis bezocht met haar kleurrijke, geglazuurde daken en haar prestigieuze wijnen. Jaarlijks trekt het oude ziekenhuis meer dan 450.000 toeristen.

In 1443, tijd van hongersnood en armoede, werd de eerste steen gelegd voor de bouw van het ziekenhuis. Het werd een voor die tijd hypermoderne instelling, waar vanaf 1452 tot aan 1960 bejaarden, zwangere vrouwen, wezen, behoeftigen en zieken geheel kosteloos werden geholpen. Met deze gastvrijheid gaf ze betekenis aan haar naam Hotel de Dieu, gasthuis of herberg van God.

Goede werken

Het ziekenhuis werd gebouwd door Nicolas Rolin, kanselier van Philippe de Goede. Rolin deed dat met zijn eigen geld. Hij liet het ziekenhuis niet alleen uit altruïstische overwegingen bouwen, maar ook om te laten zien hoeveel geld hij had en hoe belangrijk hij was. Daarnaast hoopte hij voor zichzelf en voor zijn vrouw het heil van God te vinden door goede werken te doen.

Het ziekenhuis had een bakkerij, een apotheek, een keuken, woonruimte voor de nonnen en een lavoir, een plek om de was te doen. Nadat een van de nonnen daarin is verdronken werd de wasplaats gedempt; het is nog te zien in de hoek van de binnenplaats.

Kasteelzaal

In de grote ziekenhuiskamer voor de armen bevindt zich aan beide kanten een beddenrij met majestueus roodgekleurde gordijnen. Het lijkt eerder op een kasteelzaal dan een ziekenzaal. In het verlengde van de zaal bevindt zich de kapel. De bedden van de patiënten zijn allemaal naar die kapel gericht, zodat de patiënten de mis konden volgen. Het ziekenhuis zorgde niet alleen voor het lichaam, maar ook voor de ziel.

Voor de rijkere mensen was er de Sainte-Anna en Saint Hugues zaal, waar ze voor betaalden. Het verschil in comfort was duidelijk zichtbaar: minder bedden, muurschilderingen, altaar en ruimte voor persoonlijke bezittingen.

Als patiënt kon je de schoonheid van het gebouw bewonderen in het adembenemende houtsnijwerk, tapijten en schilderijen. Het was eerder een paleis dan een ziekenhuis. Een collectie schilderijen is er nog altijd te zien, waaronder het veelluik Het laatste oordeel van Roger van der Weyden. Het is een uniek meesterwerk, bedoeld om patiënten aan te moedigen na te denken over hun slechte gedrag en schoon schip te maken.

Wijnen

Rolin stelde de financiële situatie van het ziekenhuis veilig door het na zijn dood wijngaarden na te laten. Andere rijken volgden zijn voorbeeld. Door de eeuwen heen heeft het Hotel Dieu zo een landgoed van 63 hectaren verworven, waar met name grands crus worden geoogst. De opbrengst van de jaarlijkse wijnveiling in november en de entree van het museum worden geïnvesteerd in het verbeteren van de zorg voor zieken en ouderen in andere locaties.

God en wijn hebben beide bewezen heilzaam te zijn voor de gezondheid van de Bourgondiërs en gezorgd voor een uitzonderlijk ziekenhuis. Met het kopen en drinken van een Premier of Grand Cru des Hospices de Beaune verricht je een goed werk: investering in goede zorg voor zieken en ouderen.

Deze column is op 23 maart 2023 verschenen in het Friesch Dagblad.