Sangoma

Iemand wordt een Sangoma door overerving van vader of moeder op zoon of dochter of middels roeping door de voorouders. De nieuw aangewezen of geroepen Sangoma heeft eigenlijk geen keuze want de roeping moet opgevolgd worden anders zullen er voor jezelf en je familie ernstige gevolgen zijn zoals ziekte, ongelukken en zelfs de dood. Vervolgens moet de nieuwe Sangoma ingewijd en opgeleid worden door een ervaren Sangoma op een speciale Sangoma school. Niemand weet wat daar precies gebeurt en de nieuw ingewijde Sangoma mag daar niets over vertellen omdat dat de voorouders boos zou kunnen maken. Er is wel bekend dat er een inwijdingsritueel is waarbij een geit geslacht wordt. Het vel van die geit moet altijd door de Sangoma gedragen worden, bijvoorbeeld als repen om de armen of benen. Verder wordt het bereiden van geheime Muti (geneesmiddelen) overgedragen. Muti is doorgaans een mengsel van kruiden en dierlijke bestanddelen. Het zijn drankjes, pillen, poeders of smeersels.

Enige weken geleden kregen we in het onderzoekscentrum het vreselijke bericht dat er twee kinderen van 4 en 5 jaar waren vermoord in een van de nabij gelegen dorpen. Deze twee kinderen waren deelnemers (uiteraard met ouderlijke toestemming) van onze Covid-19 vaccinatiestudie. Na een aantal dagen werd duidelijk wat er gebeurd was. De twee kinderen waren neefjes. De oom van de kinderen heeft ze in opdracht van de plaatselijke Sangoma bij de Sangoma in het veld gebracht die vervolgens de kinderen in zijn bijzijn vermoord heeft. De plaatselijke Sangoma had namelijk iemand bij zich gehad die onvruchtbaar was. Om de juiste Muti te kunnen maken had hij de geslachtsdelen van deze kinderen nodig! Vervolgens heeft de Sangoma, nadat de vermoorde en verminkte kinderen gevonden waren, de oom van de kinderen als moordenaar aangewezen. De community heeft, zoals gebruikelijk in dit soort situaties, niet op de politie gewacht maar zelf voor rechter gespeeld en de oom gezamenlijk direct publiekelijk verbrand. De Sangoma is sindsdien onvindbaar. De ontroostbare ouders ontvangen veel steun van de community en ook vanuit het onderzoekscentrum.

De Sangoma heeft dus heel veel macht en speelt een belangrijke rol bij ziekten en in het sociale en geestelijk leven in de communities. Gelukkig respecteren de meeste Sangoma’s het menselijk leven en keuren ze het doden van mensen voor Muti af. Wel kan het gebeuren dat iemand anders door de Sangoma wordt aangewezen als oorzaak van ziekte of tegenslagen en dat de hulpzoekende die persoon vermoordt of laat vermoorden om zo genezing of voorspoed te ontvangen.  Uiteraard heeft dit gebeuren de medewerkers van het onderzoekscentrum geschokt en behoorlijk bezig gehouden. Er is veel gesproken met elkaar.

Later kwam ik met een kleiner groepje in gesprek over de Sangoma en het christelijk geloof. Vele Afrikanen aanbidden God èn de voorouders. Als je de voorouders niet aanbidt en geen respect toont zal dat je leven ongunstig beïnvloeden. Als je langere tijd ziek bent of een probleem hebt, ga je  naar de Sangoma die vervolgens de voorouders kan vragen wat er mis is en wat de persoon in kwestie moet doen om te herstellen van de ziekte of een ander probleem op te lossen. Vaak wordt dit advies naast de reguliere geneeskundige behandeling gezocht. Daarnaast wordt er ook tot God gebeden. De voorouders zouden volgens deze medewerkers ook kunnen bemiddelen tussen God en de persoon in kwestie. Op mijn vraag wie Jezus voor hen is, antwoordden zij dat Hij de Zoon van God is en voor onze zonden gestorven is. Al pratend kwamen we bij Johannes 14 vers 6 waar Jezus zegt “Ik ben de weg, de waarheid en het leven; niemand komt tot de Vader dan door Mij” (NBV). Toen werd het ineens heel stil. Daar hadden ze nog nooit eerder zo bij stil gestaan en gingen ze over nadenken.

Bidt u met ons mee voor deze medewerkers, de ouders en familie van de vermoorde kinderen en hun oom, de Sangoma’s en voor de vele andere Afrikanen dat zij “dié enige Weg” mogen vinden!