Harriëtte Smit
Franse oudjes doen aan betekenisvol bankhangen
Gilles zit op een bankje in het zuid-Franse dorp Le Mas d’Azil. Hij komt er minstens een keer per week, vertelt hij. ,,Als ik met vrienden ben, ga ik verderop zitten, maar als ik alleen ben, kom ik hier lezen.” Hij noemt het een vriendelijke plek: ,,Zelfs als je alleen bent kun je veel mensen ontmoeten en met ze praten, ongeacht hun sociale achtergrond.”
Voor veel Franse ouderen zoals Gilles spelen openbare banken een sociale rol. Ze stellen hem in staat ,,niet opgesloten te blijven binnen vier muren".
Ik kom regelmatig in Le Mas d’Azil, om de lokale kerk te ondersteunen bij het jeugdwerk. Het dorp is vanaf de snelweg te bereiken via allerlei kronkelweggetjes die door het dal van de Arize gaan. Als ik het dorp binnenrijd, kom ik de bankhangende oudjes als eerste tegen. Ze kennen me ondertussen en zwaaien al enthousiast met hun stok.
Zodra ik mijn auto geparkeerd heb, stap ik altijd even op de dorpsbank af, naast de oude fontein. Omdat de groep te groot geworden is om samen op de bank te zitten, hebben sommigen er hun eigen tuinstoel neergezet. Ik schud ze de hand: Robert, Julien, Georges, Jean en de anderen. Ze zitten hier trouw iedere ochtend en middag. Hier wordt het dorpsleven aanschouwd, gewaardeerd, bekritiseerd en gedeeld. De meeste mannen die er zitten zijn weduwnaar of alleenstaand. De bank verbindt en heft de eenzaamheid van hun dagelijks leven even op.
Blijdschap en verdriet
De mannen schuiven wat op en bieden me een zitplaats aan. In korte tijd krijg ik een update van de laatste dorpsnieuwtjes; blijdschap en treurnis passeren. Met verdriet in hun ogen vertellen ze dat Julian overleden is. Daarna is het even stil. Hij laat een lege plek achter. ,,Ons groepje wordt alleen maar kleiner”, zegt Robert (79) met een bedroefde stem. Hij komt elke dag, ongeacht het seizoen. Julian was z’n bankvriend.
Onder de mooie oude platanen gaat het leven rustig voorbij. Alle binnenkomers van het dorp worden gezien en begroet. Robert werkt ’s morgens vroeg eerst in z’n tuin, op de terugweg stopt hij bij de buurtbank om uit te rusten en het laatste nieuws te vernemen. Als oudjes praten ze vooral over hun herinneringen aan de goede oude tijd. Door hier te komen nemen ze even afstand van hun soms eenzame leven thuis.
"Hier wordt het dorpsleven aanschouwd, gewaardeerd, bekritiseerd en gedeeld. De meeste mannen die er zitten zijn weduwnaar of alleenstaand. De bank verbindt en heft de eenzaamheid van hun dagelijks leven even op."
Het leven delen
In de negentiende eeuw verscheen de stadsbank met het ontstaan van openbare parken en tuinen. Aan het begin van de twintigste eeuw lieten de steden de openbare bank enigszins links liggen, ten gunste van het autoverkeer. Maar de laatste decennia wint de parkbank weer aan populariteit: het stimuleert gezelligheid en ontmoeting tussen de burgers.
In een aangename stad kun je zitten, stelt Jean-Paul Alain, socioloog en stedenbouwkundige. Hij roept steden op om publieke ruimtes te maken tot plaatsen waar het leven gedeeld kan worden. De bank heeft verschillende functies: even op adem komen, picknicken, de schaduw opzoeken, op de kinderen passen, lezen, mediteren, mensen observeren: het leven delen.
Ankers op straat
Eenzaamheid is een groot probleem onder Franse ouderen. 60 procent van de Fransen is ouder dan zestig jaar, vaak hebben ze nog nauwelijks contact met vrienden en familie. Een eenvoudig bankje dan kan veel betekenen, zo blijkt. Uit studies weten we dat ouderen om de 300 meter een bank nodig hebben om te kunnen uitrusten voordat ze weer verder kunnen lopen. Anders gaan ze nauwelijks niet naar buiten.
Als zendingswerker maak ik dankbaar gebruik van de bankjes. Ze staan als zichtbare ankers in het Franse straatbeeld. Het zijn unieke plekken van spontane ontmoetingen. Een gesprek komt makkelijker op gang dan elders. Samen plaatsnemen op de bank versterkt het 'wij'-gevoel. En dan blijkt, als je even tijd maakt, dat elk mens een verhaal te vertellen heeft. De ander zien is een goede remedie tegen eenzaamheid. Buurtbankjes en hangplekken voor ouderen doen er toe.
Over Harriëtte
Harriëtte Smit is landelijk jeugdwerkadviseur binnen de Franse Unepref kerken. Haar hart ligt bij tieners en jongeren en ze geniet ervan hen te begeleiden in hun geloofsontwikkeling en hun levensvragen.
Dit artikel is gepubliceerd in het Friesch Dagblad.
